Bijdragen
INCAMUMMIES
Sedert de verovering door Spaanse conquistadores in de zestiende eeuw heeft Tawantinsuyu, het Incarijk, steeds tot de verbeelding gesproken. Door zijn cyclopische bouwwerken, zijn net van heirbanen en zijn reputatie van communistische verzorgingsstaat - en dat alles in een ontoegankelijk gebied, namelijk de Andestoppen - is het incarijk een voorbeeld van wat menselijke wilskracht en organisatietalent kunnen verwezenlijken in een vijandige natuur. Hoog op de toppen verborgen zij onder het ijs enkele van de meest onbegrijpelijke mysteries. Ook u kan de ontsluiering volgen in het boek van Patrick Tierney. Hij werpt in zijn verslag een totaal nieuw licht op deze fascinerende beschaving.
TIERNEY, Patrick
Goden, graven,
mensenoffers:
onthutsende feiten over de dood als rituele handeling.
Baarn, Tirion, 1990. 312 blz. - kaarten en register.
In 1983 reisde de journalist Patrick Tierney naar
Peru om een verslag te schrijven over de lijkschouwing van een goed
geconserveerde, vijf eeuwen oude mummie van een Incakind, 
die
in 1954 was gevonden op een besneeuwde top in het Andesgebergte. Met behulp
van moderne medische spitstechnologie werd ontdekt dat het jongetje niet was
overleden aan een ziekte of verwondingen. Het was levend begraven, als een
offer aan de goden, gehuld in kostbare gewaden en vergezeld van gouden en
zilveren offerbeeldjes.
In 1964 ontdekten Argentijnse bergbeklimmers op 6000 m hoogte een tweede offer, ditmaal een jonge man. Een van hen, Antonio Beorchia raakte daardoor zo gefascineerd, dat hij een nieuwe tak van de archeologie in het leven riep: hoogte-archeologie. De Inca's bleken namelijk heiligdommen te bouwen op ontoegankelijke bergtoppen, waar de lucht te ijl is om normaal te kunnen ademen. Hier werden offers gebracht aan de hoogste Andespieken, die beschouwd werden als godheden, met macht over het levensnoodzakelijke water.
Tierney raakte op zijn beurt in de ban van deze cultus. In tegenstelling tot de bloedige offerorgie bij de Azteken in Mexico werden mensenoffers bij de Inca's steeds afgedaan als een betreurenswaardig doch onbelangrijk nevenverschijnsel. De hoogtevondsten, gecombineerd met hernieuwde studie van oude Spaanse kronieken uit de zestiende en zeventiende eeuw, leidden tot de bevinding dat offers van mensen een cruciaal element vormden in het onderhouden van de macht die de Inca Sapa uitoefende over een groot en heterogeen rijk, dat zich uitstrekte over een lengte van 4000 km, van Ecuador tot diep in Chili.Tierney ontdekte dat dit soort gebruiken nooit volledig is verdwenen, ondanks het speurwerk van de Spaanse inquisitie en de hedendaagse politie!
In
het spoor van geruchten over recente rituele moorden, die slechts enkele jaren
gelden hadden plaatsgevonden, zowel in het gebied van de Chileense
Mapuche-Indianen als rond het Titicacameer in Peru, verbleef hij lange tijd
onder de plaatselijke bevolking om inzicht te krijgen in de sociale en
culturele achtergronden van hun rituelen. Hij ontmoette zelfs enkele van de
meest beruchte "tovenaars" en trad op als "peetvader" bij
een graf voor de in 1986 geofferde Clemente Limachi die in de hele streek als
een bijzonder machtige "heilige" werd vereerd.
Mensen worden ook heden nog gedood in een ritueel dat sterk gelijkt op zeer oude voorbeelden. Maar hun offer geschiedt op aanvraag van rijke drughandelaren of mijneigenaars, die door "de aarde te betalen" nog rijker willen worden. Een geperverteerde versie dus van het hoogste offer, dat vroeger de fundamentele belangen van de gemeenschap moest dienen in tijden van grote nood als aardbeving, overstroming of langdurige droogte.
Hier krijgt het boek meer het karakter van een antropologisch reisverhaal dan van een archeologisch verslag. Maar wat Tierney samenbrengt aan gegevens uit de oudste Andesculturen als Chavin en Nazca wijst op een continuïteit in een fundamenteel religieus gebeuren, dat veel verder teruggaat in de tijd dan het relatief jonge Incarijk (vijftiende - zestiende eeuw). Dat hij hierbij een betrouwbare gids is en geen sensatiezoeker bewijzen de zeer recente opgravingen te Sipan, in het noorden van Peru, waar een paar jaar geleden de weelderigste graftombe werd ontdekt, die ooit in de Nieuwe Wereld was gevonden. De Mochevorst die hier begraven lag, was niet alleen omringd door vele honderden prachtige gouden sieraden, maar ook door vijf mensenoffers. De auteur is ervan overtuigd dat deze praktijken wereldwijd aan de wieg van beschavingen hebben gestaan en zelfs een groot deel van onze eigen, christelijke erfenis hebben bepaald. (Denk maar aan Abraham, die bereid was Isaak te doden.)
Sinds dit boek is geschreven, hebben nieuwe vondsten, meestal gesponsord door National Geographic Society, het beeld vervolledigd.
Jos Martens
Vertaling naar het Duits: Tinne Nuyts
Meer over deze "ijsmummies" op het Internet:
TERUG NAAR BIJDRAGEN