LANDSCHAPSVENSTER RUMSDORP

Het landschap bestaat uit natuurlijke elementen of elementen die volledig of in belangrijke mate door natuurlijke krachten gevormd werden, zoals de Molenbeek die hier stroomt. Anderzijds zijn er de elementen die enkel door de mens werden aangebracht en in stand gehouden (huizen, weiden, akkers…). Het landschap dat u hier kan waarnemen is een cultuurlandschap waarbij de ruimte vooral wordt ingenomen door groen, akkers en slechts weinig bebouwing en is als dusdanig te betitelen als een landelijk landschap.

28 maart 2004 (15:05)

De onderbouw verwijst naar het oorspronkelijke natuurlandschap gevormd door een asymmetrisch ongeveer zuid - noord verlopend dal van de Molenbeek (zijtak van de Kleine Gete), gesuggereerd door het kronkelende tracé van de (verkavelings)weg. Aan begin van het Quartair was dit landschap een tertiaire kustvlakte die stilaan werd opgeheven. Het Pleistoceen wordt gekenmerkt door de cyclische afkoeling van het klimaat tijdens de ijstijden. Polaire winden voerden in onze streken sneeuw, zand en leem aan waardoor een vruchtbare leem- of loessgordel werd gevormd. Het asymmetrische karakter van de beekvallei was een gevolg van differentiële niveo-fluviatiele werking. Daar de dominante windrichting zuidwest-noordoost was, stapelde de sneeuw zich vooral op tegen de oostelijk gerichte hellingen. De insolatie (instraling zon) daarentegen stimuleerde het afsmelten van de sneeuw op de westelijk gerichte hellingen. Het smeltwater deed deze helling meer eroderen, vandaar de zachtere helling. De aanvang van het Holoceen wordt gekenmerkt door een opwarming van het klimaat (10.000 jaar geleden). De bodemerosie werd echter geactiveerd na de in cultuurname van het landschap waardoor de beekvalleien opgevuld raakten met alluviale sedimenten (hier over een dikte van 8 m).

1 augustus 2004 (16:00)

De kimlijn op de naar het westen gerichte achtergrond verraadt de langzame afhelling van het Haspengouwse plateau in noordelijke richting, enkel verstoord door de silhouet van een agrarisch bedrijf (Boerenbond). De vruchtbare akkers op leemgronden worden doorsneden door de verkeersweg N283 waarlangs zich lintbebouwing manifesteert in de omgeving van Rumsdorp. Een belangrijk lijnelement wordt gevormd door de Molenbeek afgebakend door populierenaanplantingen die de seizoensgebonden openheid van dit landelijke landschap determineert.

De alluviale vlakte wordt hoofdzakelijk ingenomen door huisweiden en de monumentale molenhoeve Pitsaer aan de rand van de kern van de oude dorpsheerlijkheid van Rumsdorp met middeleeuwse motte. De molenhoeve stamt uit een oudere watermolensite, die opklimt tot de 13de eeuw. Het molenhuis (1861-63) zelf is een onderdeel van het gesloten hoevecomplex rondom een rechthoekig gedeeltelijk gekasseid erf. Verder laten zich de paardenstal uit 1787, een langsschuur (met dorsvloer) uit 1859 en het woonhuis onder zadeldak uit 1882 onderscheiden. Bepaalde bewoners van de molenhoeve bekleedden onafgebroken de functie van burgemeester van Rumsdorp tussen de Franse bezetting en 1970.

Langs de alluviale vlakte aan de oostelijk gerichte valleihelling komen matig gleiige gronden op leem voor die bestaan uit colluviaal materiaal dat aan de rand van deze vlakte werd afgezet ten gevolge van bodemerosie. Dit zijn goede fruitgronden voor hoogstam maar ook voor intensieve laagstamculturen. Langs uw verdere wandeling richting De Beemden zal u ook stenige fragmenten op de grond aantreffen. Hier wordt de Landeniane ‘tuffeau’ (van Paleocene ouderdom) slechts door een dunne leemlaag bedekt. De steilere oostelijke helling wordt uitgebaat als akkerland. De hoger gelegen kwalitatief goede leemgronden op de beide valleihellingen beschikken op geringe diepte over een textuur B-horizont – ook aangeduid als terre à briques of brikgrond (baksteen). Ze zijn ontwikkeld op loess onder een oorspronkelijke vegetatie van gemengd loofhout.

Een recent aangelegd waterzuiveringsstation confronteert de wandelaar met het afvalprobleem. Hier wordt de natuur nagebootst in een kleinere ruimte en in een korter tijdsbestek. Bij de afvalwaterzuivering gaat men selectief tewerk en verwijdert men naarmate het proces vordert steeds kleinere en kleinere bestanddelen.
(Tekst: Georges Wemans)

Molenhoeve Pitsaer te Rumsdorp (beschermd dorpsgezicht)